Son Avrupa Parlamentosu seçimlerinde (2019) AB karşıtı partiler 751 sandalyeden 135’ini kazandılar. [1] Bu sayı aslında çok fazla görünmeyebilir, ancak Avrupa Birliği’nin bütünleştirici konseptine ne olduğu sorusunu gündeme getirmek için oldukça yeterli. Yeşil bir politikacı olan ve şu anki Alman şansölye yardımcılığı görevini yürüten Robert Habeck, 2010’da bu konuda bir kitap yazdı ve Avrupa’ya bütünleştirici bir proje olarak aktardığı sol patriotizmi tanımladı. Bu, kişilerin hak ve görevlerinin bilincinde olarak bir sisteme dahil edilmesi ve bu sistem içinde dönüştürücü bir güç sergileyerek ortak bir aidiyet duygusu oluşturması anlamına geliyor.[2] Onun düşüncesi, diğer şeylerin yanı sıra Maastricht Antlaşması’nda ortaya konan Avrupa Birliği’nin temeline dayanmaktadır. Ancak, doğası gereği kapsayıcı olan bu sol kanat patriotizm fikri burada nasıl gelişti ve Avrupa entegrasyonunu nasıl etkiliyor?

Sol Patriotizm ve Onun Bütünleyici Etkisi

“Sol”, Lipset ve diğerleri şöyle tanımlarlar: “(…) daha fazla eşitlik yönünde toplumsal değişimi savunmayı kastediyoruz (…)”. [3]Daha fazla eşitlik yönünde toplumsal değişim için çabalamak, sol patriotizmin bir parçası olarak görünüyor. Habeck, “A Leftist Plea” adlı kitabında, bunu, adaletin ve enternasyonalizmin varlığının yanı sıra değişimin iyi olduğu ve irdelenmesi gereken bir sisteme insanların güvenini yaratmayı amaçlayan siyasi bir anlatı olarak tanımlıyor.[4] Habeck’e göre, sol patriotizmde, vatandaşların özgürlüğü, polis gibi güvenlik kurumlarının ve organlarının gözetilmesiyle güvence altına alınır. Ancak en önemlisi, sistemi geliştirmek ve herkesin ortak iyiliğini desteklemek adına bu kurumlar sürekli olarak sorgulanabilirler ve sorgulanmalılardır. Bu şekilde (sol patriotizm) “toplumla bütünleşmeyi organize eder”[5] ve bu sebeple bütünleştirici bir etkiye sahiptir.

Emekleme Dönemi: Avrupa Birliği’nin Bütünleştirici İşlevi

Avrupa entegrasyonu, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra kıtayı pasifize etmek için önleyici bir önlem olarak giderek gelişti ve bu ide Batı/Doğu çatışması tarafından daha da ileri taşındı. [6] Bu düşünceler doğrultusunda 1951 yılında, üyelerin ulusüstü denetime tabi oldukları ve bu sayede Birlik Bakanlar Kurulu’nun bağlayıcı kararlar alabileceği Kömür ve Çelik Topluluğu kuruldu.[7]  Uluslarüstü kontrol, kararları üyeleri üzerinde bağlayıcı olan bir kurumu tanımlar. [8] Bu aynı zamanda, mentalitesinde ortak iyi olan bir sistemi sürdürmek için güçlü kurumlar öngören sol patriotizmin de temel fikrini gösteriyor. Bu noktada, Avrupa iş birliğinin doğasına yönelik iki yaklaşım vardır. Bunlardan ilki hükümetler arası yaklaşım ikincisi ise federal yaklaşımdır. İlkinde katılımcı devletlerin özerkliği ön plandayken, ikincisinde bu giderek uluslarüstü bir örgüte devrediliyor. [9] AB fikri her iki yaklaşıma da uygun görülebilir. Bununla birlikte, onun bütünleştirici işlevinin tamamen sol patriotizm olduğu açıkça görülmektedir.

Olgunlaşma Dönemi: Maastricht Anlaşmasının Bütünleştirici İşlevi

Avrupa entegrasyonu, 1992’de bireysel üye devletleri birbirine daha da yakınlaştıran Maastricht Antlaşması ile olgunlaşmaya başladı. Anlaşmanın ilk sayfasında, üye devletlerin temsilcileri ortak bir Avrupa vatandaşlığı düşüncesini getirmeye karar verdiler. [10] Oy hakkı ve dilekçe hakkı bütünleştirici unsurlar olarak ortaya çıktı. Böylece AB vatandaşları, siyasi sistemlerine ait olma ve onları şekillendirme hakkına sahip oldular. Bu da kısmen sol patriotizme atfedilebilir.

2019 AB Seçimleriyle İlgili Olan Bütünleştirici İşlev

Bununla birlikte, sol kanat bir Avrupa patriotizminin anlaşılması ve uygulanması sürekli olarak ilerletilmektedir. Ve çeşitli Avrupa partilerinin tutum belgelerinde bu durum izlenebilmektedir. Avrupa Sosyalistleri Partisi (PES), Avrupa Halk Partisi (EVP/EPP) ve Avrupa Muhafazakarlar ve Reformistler Grubu (ECR) gibi örneklerde bu durumu görebiliriz.

Özellikle Avrupa Sosyalistleri Partisi (PES)’in Avrupa çapında bir işsizlik sigortası fikri, AB bütçesinin güçlendirilmesi ve AB vatandaşlarının haklarının güçlendirilmesi fikriyle hazırlanan durum belgesi, sol patriotizme yönelik güçlü eğilimler göstermektedir. Burada özellikle genç Avrupalılar Avrupa süreçlerine daha fazla dahil olmaktadırlar. [11]

Durum, entegrasyona yönelik federal ve hükümetler arası yaklaşımların bir karışımını izleyen, ancak prensipte bir kurum olarak AB’nin güçlendirilmesini düşünen EPP/EPP ile benzerdir. Sözgelimi, AB Parlamentosu’na yasama inisiyatifi hakkı tanımak ve böylece AB vatandaşlarının hak ve görevlerini genişletmek istiyorlar. Ayrıca AB dış politikasında nitelikli çoğunluk oylamasını öngörüyorlar. [12] AB’nin zaten ulusüstü eğilimler gösterdiği Maastricht Antlaşması’ndan sonra, bu arayışlar Avrupa’nın en büyük iki halk partisi (PES; EPP/EPP) tarafından destekleniyor, [13] böylece daha da genişleyecek gibi görünüyorlar. Bu bakımdan da sol patriotizm Avrupa bütünleşmesini sağlamakta ve derinleştirmektedir. AB’nin bir kurum olarak güçlenmesini, üyelerinin haklarının güçlendirilmesini ve onların korunmasını sağlıyorlar; bu sayede üyelerinin ortak yararını gözeten AB sistemine entegrasyon gerçekleştiriyorlar. Tüm bunlar da bütünleştirici işlevin etkisi olarak kabul edilebilir.

Ancak bu süreçte, ECR’nin durum belgesinin açıkça gösterdiği gibi, karşıt eğilimler de söz konusudur. [14] Bu eğilimlerde daha çok ulusal sınırlara dikkat çekilmekte veya AB’nin yetkilerinin azaltılmasına odaklanılmaktadır. Bunun sadece en uzak anlamda bütünleştirici işlevle ilgisi olmadığı görülebilir. ECR bir Avrupa Halk Partisi’dir, bu nedenle Avrupa entegrasyonundan tamamen çekilmesi mümkün değildir. Bununla birlikte, pozisyon belgesinde, ulus-devlete dönüşü açıkça savunmaktadır, bu da sol patriotizmle ve Avrupa entegrasyonu ile çelişmektedir.

Bütünleştirmeye Dair Çeşitli Meydan Okumalar ve Yeni Yaklaşımlar

Bir sonraki AB seçimleri 2024’te yapılacak. Bu yolda ilerlenirken dünya zaten bir pandemi tarafından çarpıldı ve Avrupa’nın kıtaları barıştırma çabası Rusya’nın saldırgan savaşıyla sarsıldı. Krizlerin sonuçlarını hafifletmek için ulus-devlet eğilimleri de fark edilebilir ve bu bağlamda Alman “Doppel Wumms” (çifte darbe)  tartışmaya değer görünür. İronik olarak, Alman ekonomik ve enerji güvenliğinin ulus-devlet odaklı projesini kararlı bir şekilde şekillendiren ve böylece diğer Avrupa üye devletlerinin büyük direnişiyle karşılaşan sol patriotizm fikrinin ortak yazarı da Robert Habeck’tir.

Öte yandan, başta NATO olmak üzere askeri entegrasyon projeleri kuzeye doğru bir genişlemeyle karşı karşıya. Ancak, ittifak yapıları algısındaki değişiklikler, AB’nin örgütsel yapısını henüz önemli ölçüde değiştirmedi. Avrupalı partilerin bu değişen dünya durumunu nasıl yorumlayacaklarını ve bunu siyasi bir gündeme nasıl çevireceklerini hep birlikte göreceğiz. Ortak yarar anlamında mevcut sistemi daha da şekillendirmek ve genişletmek için bir sol patritoizmin bize göz kırpmaya devam ediyor ve bu şimdilerde her zamankinden çok daha gerekli olarak karşımıza çıkıyor.

Literatür: 

• Etzioni, Amitai, Die aktive Gesellschaft: Eine Theorie gesellschaftlicher und politischer Prozesse, Wiesbaden 1975.
• Gibowski, Wolfgang G, Die Bedeutung der Links-Rechts-Dimension als Bezugsrahmen für politische Präferenzen, in: Politische Vierteljahresschrift, 18 (2/3), 1977, S.600–626. 
• Habeck, Robert, Ein linkes Plädoyer, Gütersloh 2010.
• Mayer, Peter, Europäische Integration, Osnabrück 2015 (2. überarb. u. erw. Auflage)
• Nieves (Hg.) European Union Politics, Oxford 2013
• Tinnefeld, Marie-Theres, Europäische Integration vs. Nationalismus, in: Datenschutz und Datensicherheit – DuD, 37 (7), 2013, S. 418–22.

Kaynaklar:

• ACRE (EKR), Alliance of Conservatives and Reformists in Europe. Retune the EU Jan Zahradil, 2019, https://ecrgroup.eu/publication/jan_zahradil_your_candidate_for_president_of_the_european_parliament, Stand: 1.11.2022.
• European Peoples Party (EPP), Manifest der EVP „Lasst uns das nächste Kapitel für Europa gemeinsam aufschlagen“, 2019, https://www.epp.eu/papers/manifest-der-evp/, Stand: 1.11.2022.
• Europäisches Parlament, Ergebnisse der Europwahl 2019, Europäisches Parlament 2019-2024, 2019, https://europawahlergebnis.eu/, Stand: 1.11.2022.
• Social Democrats (PES), Ein neuer Sozialvertrag für Europa, Manifest der SPE 2019, 2019, https://www.pes.eu/export/sites/default/.galleries/Documents-gallery/PES-Manifesto-2019_DE.pdf_2063069299.pdf, Stand: 1.11.2022.
• Sozialdemokratische Partei Deutschland (SPD), „DOPPEL-WUMMS“ FÜR BEZAHLBARE ENERGIE 2022, https://www.spd.de/aktuelles/detail/news/doppel-wumms-fuer-bezahlbare-energie/29/09/2022/, Stand: 01.11.2022.

• [1] Europäisches Parlament 2019.
• [2] Habeck 2010, S. 35.
• [3] Cited in: Gibowski 1976, S. 600. (and translated)
• [4] Ibid. S.21.
• [5] Ibid. S.37. (and translated)
• [6] Mayer 2015, S. 26. / Tinnenfeld 2013, S.418.
• [7] Mayer 2015, S. 26.
• [8] Etzioni 1975, S.572.
• [9] Nieve 2013, S.70.
• [10] Mayer 2015, S.38.
• [11] PES 2019, S.3.
• [12] EPP 2019, S.3-5.
• [13] Europäisches Parlament 2019.
• [14] ECR 2019.
• [15] Ibid. S.7.
• [16] SPD 2022, online.